سیاست یک بام و دوهوای آمریکا در افغانستان و عراق

به گزارش مجله خبری نگار،در هفته‌های اخیر درگیری‌های طالبان با دولت افغانستان به تیتر یک رسانه‌های جهان تبدیل شده است. نیرو‌های طالبان در این مدت اندک، توانسته اند مراکز ولایت‌ها، بنادر و گذرگاه‌های کلیدی را به تصرف خود در آورند. آن‌ها مدعی اند که کنترل بیشتر از ۱۶۰ ولسوالی را گرفته‌اند، اما دولت این کشور تاکنون رسما سقوط ۸۰ ولسوالی را تایید کرده است.

قضیه از آنجا شروع شد که نیرو‌های آمریکایی در دولت بایدن خروج غیرمسوولانه و ناهماهنگی را آغاز کردند. بر پایه اظهارات «جو بایدن» رییس‌جمهوری آمریکا، روند خروج سربازان این کشور از افغانستان در یکم ماه می‌آغاز شده و تا ۱۱ سپتامبر پایان خواهد یافت.

چند روز پیش فرماندهی مرکزی امریکا (سنتکام) اعلام کرد که از زمان تصمیم بایدن، برای خروج نظامیان امریکایی از افغانستان، تا کنون به صورت تخمینی ۹۰ درصد روند خروج این نیرو‌ها تکمیل شده است. سنتکام در توئیتی همچنین نوشت که نیرو‌های امریکایی به‌صورت «منظم و مسئولانه» از افغانستان خارج می‌شوند.

این در حالی است که ناظران و حتی مقامات رسمی دولت افغانستان این نوع خروج را غیرمسوولانه ارزیابی می‌کنند چرا که بستر را برای نزاع بیشتر هموار ساخت. نمونه آن سبک خارج شدن نظامیان آمریکا از پایگاه «بگرام» بود. نظامیان آمریکایی در ساعات شب فرودگاه بگرام - پایگاه هوایی اصلی خود در افغانستان - را بدون اطلاع دادن به افغان‌ها ترک کردند. به گفته ژنرال «اسدالله کوهستانی» فرمانده پایگاه مذکور، ایالات متحده ساعت ۰۳:۰۰ به وقت محلی در بامداد جمعه از بگرام خارج شد و ارتش افغانستان ساعت‌ها بعد از این موضوع اطلاع یافت.

اما اینکه آمریکا در افغانستان شکستن خورده یا به اهداف خود دست یافته جای بحث و بررسی دارد. بایدن چند روز پیش در سخنرانی خود در مورد افغانستان مدعی شد که واشنگتن اهدافی را در این کشور محقق کرده است، اما برخی دیدگاهی متفاوت دارند. آن‌ها بر این باورند که اگر هدف از حمله به افغانستان نابودی تروریسم و بازگرداندن امنیت به این کشور بوده که آمریکا در این هدف خود ناکام مانده، مگر اینکه کاخ سفید تحت لوای مقابله با تروریسم اهداف دیگری را ترسیم کرده باشد؛ اهدافی راهبردی همچون استقرار در مرز‌های همجوار ایران و همچنین حضور و نفوذ در منطقه با هدف رقابت با کشورهایی، چون روسیه و چین.

البته به تازگی تارنمای «گلوبال ریسرچ» مقاله‌ای با عنوان «جنگ ترکیبی جایگزینی برای جنگ همیشگی در افغانستان؟» منتشر کرده و مدعی شده است که آمریکا جنگ هیبریدی را برای افغانستان مدنظر دارد.

جنگ هیبریدی یا همان جنگ ترکیبی به راهبرد نظامی پیچیده‌ای اطلاق می‌شود که ترکیبی از نبرد‌های متعارف، نامتعارف، سایبری، روانی و اطلاعاتی را در خود جای می‌دهد. در واقع طیف گسترده‌ای از ابزار‌های متعدد به شیوه متقارن یا نامتقارن در این نوع جنگ که نبردی غیرخطی به شمار می‌رود مورد استفاده قرار می‌گیرد.

به گزارش تارنمای مذکور، واشنگتن به دنبال جابه جایی مجدد برخی از نیرو‌ها در ازبکستان و تاجیکستان است. به این معنی که نیرو‌های درجه یک، هواپیما‌های بدون سرنشین، هواپیما‌های بمب افکن و ابزار‌های اطلاعاتی برای قراردادن در پایگاه‌ها یا امکانات مناسب در این کشور‌های آسیای میانه در زمان لازم و برای مداخله در جنگ علیه طالبان در دسترس باشد. این استراتژی بزرگ عبارت است از: الف- تقویت ظرفیت نیرو‌های افغان که مانع از تصرف کامل طالبان می‌شود البته بدون اینکه ایالات متحده وظایف جنگی را بر عهده بگیرد. ب- استفاده شدید از نیروی هوایی بدون اینکه از راهبرد‌های زمینی استفاده شود. ج- از طریق جنگ فرسایشی به طالبان بفهماند که هیچ جایگزینی برای حل و فصل جنگ جز مذاکره وجود ندارد.

در پیوند با حضور نظامیان آمریکایی در عراق لازم به ذکر است که آن‌ها برخلاف افغانستان در عراق حضوری ثابت نداشته اند. از سال ۲۰۰۳ که عراق به اشغال آمریکا درآمد، آن‌ها یک بار این کشور را ترک کردند و بعد از شکل گیری داعش دیگربار به عراق وارد شدند. امروز نیز با وجود شکست داعش در عراق، نظامیان آمریکا از این کشور خارج نشده و ۲ هزار و ۵۰۰ نیروی خود را در آنجا مستقر کرده اند.

دو دهه اشغالگری برای آمریکا پرهزینه بوده و آمریکا حدود ۱.۸ تریلیون دلار بین سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۷ برای جنگ‌های افغانستان و عراق هزینه کرده‌است. بر این اساس ارزیابی جامع‌تر از هزینه‌های آمریکا در خاورمیانه در مسائل مربوط به کشور‌های عراق، سوریه، افغانستان و پاکستان نشان می‌دهد که در بازه زمانی ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۶ حدود ۳.۶ تریلیون دلار هزینه شده‌است.

همچنین نتایج تحقیقات موسسه امور عمومی و بین‌المللی «واتسون» در دانشگاه «براون» درباره هزینه‌های جنگ آمریکا نشان می‌دهد که واشنگتن در جنگ‌های خارجی پس از حملات یازده سپتامبر بیش از پنج تریلیون و ۹۰۰ میلیارد دلار هزینه کرده و بیش از ۵۰۰ هزار نفر نیز کشته برجای گذاشته است.

اینک دولت عراق در تلاش است که به حضور نیرو‌های آمریکایی در خاک خود تا پایان سال جاری میلادی پایان دهد. به تازگی «مصطفی الکاظمی» نخست وزیر عراق در بغداد با «برت مک گورک» فرستاده دولت آمریکا درباره خروج نظامیان ایالات متحده گفتگو کرده و به زودی عازم واشنگتن می‌شود تا درباره خروج کامل نیرو‌های رزمی آمریکا از عراق مذاکره کند.

ناظران معتقدند که آمریکا در عراق نیز همانند افغانستان به اهداف خود دست نیافته است چرا که اشغال نظامی بغداد از سوی آمریکا، عراق را در بحرانی فرو برد که با گذشت نزدیک به دو دهه هنوز از آن بیرون نیامده‌است. ضمن اینکه آمریکا، عراق را آشکار به صحنه درگیری و جنگ تبدیل کرده است. نمونه آن شهادت سردار «قاسم سلیمانی» فرمانده نیروی قدس سپاه در این کشور بود که بسترساز افزایش تنش‌ها در این کشور جنگ زده شد.